Spisz i Podhale

       Spotykamy się z nią w rozmowach między góralami, a także w poezji literackiej głównie z okresu Młodej Polski, w szczególności wierszach Kazimierza Przerwy-Tetmajera. W gwarze podhalańskiej charakterystyczne jest tzw. mazurzenie czyli zastępowanie głosek -sz, cz, ż- przez -s, c, z-. (np. "siarotka" zamiast "szarotka"). Ponadto gwara ta znana jest z udźwięczania spółgłosek bezdźwięcznych w połączeniach wyrazowych przed samogłoskami, spółgłoskami -l, ł m, n, r- przed -j-, dlatego słyszymy: "skoroź uwidziała" zamiast "skoroś uwidziała" lub "chodź rąceckom", a nie "choć rąceckom". Występuje także ściśnianie "o" i "ó". Często -o, u-, wymawiana są jako ł, np. mówi się ,,łowca” a nie owca. Ogólnopolskie -ch- zastępuje się przez -k- (np. w "tyk górach", zamiast w "tych górach"). Akcent w gwarze góralskiej zwykle pada na pierwszą sylabę, ale w połączeniu z przyimkiem, akcent przenosi się na przyimek.
         W gwarze podhalańskiej do dziś możemy spotkać się z tradycyjnym systemem zwrotów grzecznościowych, wywodzących się z tradycji chrześcijańskich i staropolskich. Poniżej kilka przykładów: 
- Pozdrowienie osoby przychodzącej do cudzego domu: Niek bedziy pokwolony (Jezus Krystus), na co odpowiada się Na wieki wieków,
- Osoba wychodząca żegna się słowami Ostońciy z Bogiem, na co odpowiada się Boze prowodź / Boze Ciy prowodź / Boze Wos prowodź,
- Osobę wykonującą jakąś pracę, szczególnie w polu, należy pozdrowić słowami Scyńść Boze, na co odpowiada się Dej Boze, Dej Paniy Boze, itp.
Coraz rzadziej niestety stosuje się zwroty w drugiej osobie liczby mnogiej zwracając się bezpośrednio do starszych osób np. Kaz to idzieciy?, Cyście słysoł albo Cyście słyseli (obie formy oznaczają czy pan słyszał)